Marzeniem rodziców jest prawidłowy rozwój ich dziecka, jego zdrowie, uroda, ale także, by było akceptowane przez rówieśników, otoczenie. Nie zawsze jednak wiedzą o tym, że aby to osiągnąć, trzeba pamiętać o właściwym postępowaniu, dziecko uczy się od nich samych. Obserwuje ono, jak wygląda ich kontakt z nim samym, z innymi domownikami i otoczeniem.

Najważniejszą rzeczą jest przykład rodziców i osób z najbliższego otoczenia dziecka, które ono mimo woli naśladuje i od których przejmuje najwięcej. Dlatego tak ważne jest ciepło i serdeczność ogniska domowego, zgodne i harmonijne życie, spokój i nastrój pogody w domu, co z całą pewnością zależy przede wszystkim od osobowości ojca i matki, od tego, co sobą prezentują, jacy są, jakie stawiają sobie samym wymagania, jakie są między nimi relacje, jak traktują obowiązki rodzicielskie. Dziecko jest odbiciem domu. Szczęśliwe, pogodne z całą pewnością ma rodziców serdecznych, opanowanych, konsekwentnych, ale i cierpliwych, takich, którzy wiedzą, jak wiele zależy od nich samych, takich, którzy wiedzą , co to jest miłość cierpliwa, niezaborcza, wybaczająca, dbająca o dobro i odpowiedzialna. Ci z całą pewnością znają właściwe metody postępowania z dzieckiem.

Każdy człowiek od najwcześniejszych lat swojego życia kieruje się w sposób naturalny ku temu, co służy jego rozwojowi. Chętnie więc uczestniczy w wielu czynnościach, zwłaszcza codziennych, z zakresu samoobsługi i kultury życia codziennego. Dlatego oprócz właściwego przykładu ważny jest także pokaz. Spokojnie i wielokrotnie ukazywanie tych samych wzorców, np. w przypadku mycia się, ubierania, zachowania się przy stole, posługiwania się sztućcami. Rodzice muszą jednak być świadomi tego, że dziecku nie wszystko się udaje. Zdarza się, że niepowodzenia prowadzą do zniechęcenia, a czasami nawet do buntu. I tu ważne jest zadanie dla rodziców, którzy nie powinni wtedy krzyczeć na dziecko, nie powinni się na niego gniewać, lecz powinni z wyrozumiałością pomagać mu walczyć z jego bezradnością, niemocą w rozwiązywaniu tych drobnych codziennych spraw, bo to one w przyszłości pozwolą mu rozwiązywać poważniejsze problemy. Dziecko bite, pozornie podporządkuje się poleceniom dorosłych, bo będzie bało się kary.

Kara działa dwojako: 1) odstrasza, zniechęca do czynów społecznie niepożądanych; 2) jest wskazówką informującą dziecko o tym, co jest dobre, a co szkodliwe. Częste stosowanie kar nie tylko może nie usunąć złych form postępowania i nieodpowiednich nawyków, lecz na odwrót – może je utrwalić, może wywołać u dziecka silny stan frustracyjny, wyrażający się m.in. w agresji lub przeciwnie, w zalęknieni, nieśmiałości. Kara nie powinna być upokarzają ca dla dziecka.

Na pewno lepsze efekty przyniesie dodatkowa zachęta, pochwała, docenienie wysiłku dziecka, wyjaśnienia, że na efekty pracy czasami trzeba długo czekać. Takie postępowanie spowoduje wyzwolenie się wiary we własne siły, doda odwagi do dalszych działań, nauczy pokonywania trudności i przeszkód.

Nagroda ma wpływ trojaki: 1) utrwala pożądane formy postępowania dziecka, za które zostało nagrodzone; 2) usuwa napięcie emocjonalne; 3) wprowadza pozytywne reakcje emocjonalne.

Zbyt surowe i częste karanie dziecka, a także zbyt częste nagradzanie, spełnianie wszystkich jego życzeń (rozpieszczanie) kształtują negatywne cechy charakteru dziecka, niepożądane formy zachowania się. Toteż zarówno system kar i nagród winien być przemyślany, konsekwentny – ten sam w domu i poza nim (np. w przedszkolu). Szczególną rolę w rozwoju dziecka, zwłaszcza 5-7letniego, odgrywa przedszkole, gdzie w sposób bardziej planowy kieruje się zabawą, twórczością, działalnością dziecka. W przedszkolu dziecko poznaje też szerszy zakres stosunków społecznych, uczy się współdziałać z innymi, podporządkowywać prawom życia grupowego.

Bardzo ważne jest dawanie dziecku różnych zadań do wykonania. Rodzice muszą wiedzieć o tym, że pustka, monotonia i nuda, lub też stawianie zbyt wysokich wymagań powoduje, że nie osiąga się wówczas dobrych wyników, dlatego ważne jest, by dokładnie planować czas dziecka uwzględniając  zabawę, pracę, rozmowę i czytanie dziecku . Dopiero to wszystko razem przyczyni się do tego, że będzie ono prawidłowo się rozwijać, odkrywać i uświadamiać sobie, kim jest i jakie kiedyś zajmie miejsce w społeczeństwie.

Każde dziecko jest inne, różne też są sytuacje w rodzinach. W żadnej z nich nie można zapomnieć o tym, że dziecko będzie rosło i rozwijało się, jeżeli kochający rodzice stawiać będą przed nim wymagania zgodne z jego możliwościami, pokazując mu i wyjaśniając, jak je wykonać. Muszą również pamiętać i o tym, by dostarczyć mu zabawek, książek i innych dostępnych środków, bo to  one spowodują rozwój uzdolnień i wszystkich możliwości dziecka. Na dodatek jeżeli rodzice pochwalą, okażą zadowolenie i uznanie za każdy najmniejszy postęp, a w razie niepowodzenia, złego zachowania się dziecka nie będą próbować naprawiać tego krzykiem, złością czy biciem, to wzrastanie dziecka będzie przebiegało w radosnym nastroju przy dużej satysfakcji dla rodziców i najbliższego otoczenia.

Literatura:

1.    Red. Maria Żebrowska, „Psychologia rozwojowa, dzieci i młodzieży:, PWN, Warszawa 1973

2.    Czasopismo „Wiadomości Przedszkolaka”, nr 3(96) RODN „WOM”, Bielsko Biała 2003

Katarzyna Lalek